De Dogon bevolking woont op het zandplateau van Bandiagara in centraal Mali (ten oosten van de rivier de Niger) en bouwt zijn dorpen tegen de klif van Bandiagara. Voordat de Dogon zich in dit gebied vestigden, woonden de Tellem er tot de 15e eeuw. De Dogon, bekend om hun eeuwenoude tradities, worden geassocieerd met houtsnijwerk en bronzen voorwerpen, evenals prachtig versierde huishoudelijke voorwerpen zoals deuren, luiken en graanladders. Dit artikel richt zich op Dogon ladders en gaat in op hun ontwerp en praktische toepassingen.
Een Dogon dorp bij de Bandiagara klif met graanschuren die herkenbaar zijn aan hun puntige rieten daken.
Hoe zien Dogon ladders eruit?
Kenmerkend voor Dogon ladders is hun Y-vorm, met ingewikkeld uitgesneden treden aan de voorkant. Soms is de Y-vorm aan de achterkant afgeplat om de stabiliteit te vergroten. De ladders zijn er in twee variaties - eenvoudig of versierd met ingewikkelde patronen en symbolen. Deze versieringen stellen vaak mythologische of kosmologische verhalen voor, met symbolen die dieren, voorouders of hemellichamen voorstellen.
Het Y-vormige ontwerp van de ladder heeft een belangrijke betekenis binnen het wereldbeeld van de Dogon. Het symboliseert de verbinding tussen de drie rijken in de Dogon kosmologie - de ondergrondse, aardse en hemelse werelden.
Een vrouw met een jongen staat bij voorraadschuren met houten luiken, een tweewielige wagen en drie geiten. Een Y-vormige Dogon trap leunt tegen een lemen muur. Bankass, Mali - november-december 1983. Fotografie: Angeline A. van Achterberg.
Hoe worden Dogon ladders gebruikt?
De Dogon gebruiken ladders om hun huizen en graanschuren te beklimmen en zo de verschillende hoogtes van deze structuren te overwinnen. Om hun graanschuren te beschermen tegen ongedierte, heffen de Dogon deze op palen. Opmerkelijk is dat de ladder, die in deze context als trap dient, niet aan de graanschuur is bevestigd om te voorkomen dat ongedierte zich toegang verschaft. In plaats daarvan wordt een aparte, gemakkelijk verplaatsbare en robuuste ladder gebruikt om zware voorwerpen in en uit te tillen, gemaakt van materialen die gemakkelijk verkrijgbaar zijn in het dorp. Als de ladder niet wordt gebruikt, wordt hij opgeborgen onder de graanschuur.
De Dogon ladders van Rootz Gallery
In haar collectie laat Rootz Gallery een aantal prachtige Dogon ladders zien. Laten we ons eens verdiepen in de beschrijvingen van twee van deze fascinerende stukken.
Ladder 1 is 2 meter hoog, heeft 6 treden en een licht afgeplatte achterkant in de kenmerkende Y-vorm. Deze ladder heeft een strak en sober ontwerp zonder decoratief houtsnijwerk.
Ladder 2 is 1,40 meter lang en heeft 4 treden zonder afgeplatte vork. Het toont decoratief houtsnijwerk dat doet denken aan de symboliek van het Kanaga masker.
Andere voorbeelden van Dogon kunst in de Rootz Gallery collectie
- Dogon maskers
De Dogon staan bekend om hun levendige maskers die worden gebruikt bij rouwceremonies, bekend als het ritueel van de dama.
- Graanschuurdeuren
Op de hardhouten graanschuurdeuren, versierd met prachtig houtsnijwerk, staan vaak menselijke figuren afgebeeld, vooral voorouderfiguren. Op sommige deuren staan dieren afgebeeld, zoals krokodillen, of geometrische patronen. Symboliek van het Kanaga masker, een kenmerkend element van de Dogon kunst, is vaak in deze deuren verwerkt.
- Bronzen Dogon ruiterbeeldje
Bronzen beeldjes van Dogon ruiters te paard, gemaakt met behulp van de verlorenwasmethode, symboliseren rijkdom en macht in een samenleving waar paarden een aanzienlijke waarde hebben vanwege hun zeldzaamheid.
- Medicijnkastjes
De medicijnkasten dienen als opslagplaats voor de kruiden van een medicijnman of sjamaan. Deze kastjes, met één, twee of drie deurtjes, zijn vaak voorzien van houtsnijwerk van voorouderfiguren of soms van dieren zoals hagedissen of Kanaga-maskers. De bovenkant van het kastje toont vaak een of twee hoofden met gezichten aan weerszijden of meer uitgebreid houtsnijwerk, zoals een ruiter op een paard.
We verkopen deze items in onze galerie in Deventer en via onze advertenties op Catawiki.